Mantelzorgbeleid
Algemeen
Het ministerie van VWS omschrijft mantelzorg als volgt:
‘ Mantelzorg is onbetaalde zorg die vanuit een persoonlijke band wordt geboden aan chronisch zieken, gehandicapten
en zorgbehoevende ouderen, waarbij deze zorg de gewone zorg van mensen voor elkaar overstijgt in duur, intensiteit
of zwaarte.’ Deze structurele zorg is vaak van langdurig (langer dan drie maanden) en intensief ( minimaal acht uur
per week). In Nederland zorgen ruim 1,6 miljoen mensen voor iemand in de directe sociale omgeving, waardoor deze
hulpbehoevende mensen vaak langer thuis kunnen blijven wonen. Wanneer iemand minder zorg nodig heeft dan
hierboven beschreven, dan heet dat gebruikelijke zorg. Wie mantelzorg krijgt kan in principe geen aanspraak maken
op andere, betaalde zorg. Alleen wanneer er geen persoon is die mantelzorg kan geven, of wanneer de mantelzorger
te zwaar belast wordt, kan er een beroep worden gedaan op een regeling voor betaalde zorg vanuit de WLZ – ZVW of
WMO. Ook als de mantelzorger tijdelijk uitvalt, bijvoorbeeld tijdens een vakantie, kan de zorg overgenomen worden.
Dit wordt ook wel ‘ respijtzorg’ genoemd.
Met name in de niet Westerse zorgcultuur wordt mantelzorg echter niet als vrijblijvend gezien, maar meer als een
plicht. Zo geldt dat bijvoorbeeld bij mensen van de 1e generatie die hier als gastarbeiders zijn komen werken. In het
land van herkomst is het vaak meer een vanzelfsprekendheid dan in Westerse landen waar men meer
individualistisch ingesteld is, terwijl in deze niet Westerse landen een gemeenschappelijke (zorg)cultuur bestaat. We
zien wel verschuivingen tussen de 1e,2e en 3e generatie: de maatschappij heeft steeds hogere verwachtingen,
waardoor de mantelzorger meer in een spagaat terecht komt, hierdoor ontstaat er een mix van de zorgculturen.
Dit maakt het begrip mantelzorg voor vele zorgvragers tot een ingewikkeld vraagstuk. Zorgfamilie is zich heel bewust
hiervan en mede hierdoor het vraagstuk mantelzorg heeft geïmplementeerd in haar beleid.
Visie op mantelzorg
Het zorgen voor een dierbare kan mooi en waardevol zijn. Dit neemt alleen niet weg dat het voor mantelzorgers erg
zwaar kan zijn, zowel lichamelijk als emotioneel. Naast de taken als mantelzorger hebben deze mensen vaak nog een
baan en een gezinleven. Deze combinatie zorgt ervoor dat veel mantelzorgers zich zwaar belast tot overbelast gaan
voelen. Bovendien ontstaan er bij de mantelzorgers regelmatig vragen die betrekking hebben op de mantelzorg en de
overbelasting.
Zorgfamilie erkent het belang van mantelzorgers en staat mantelzorgers bij wanneer de zorg te zwaar wordt of
wanneer er onduidelijkheden bestaan over de mantelzorg. Denk hierbij aan:
- Zorgfamilie betrekt mantelzorgers bij de zorg, vanaf de intake tot uitvoering van de zorgverlening.
- Informatie en advies: hierbij kan gedacht worden aan het beantwoorden van vragen op het gebied van mantelzorg het geven van
informatie en advies over werkwijzen en omgangsvormen. Bijvoorbeeld over financiële tegemoetkomingen
voor mantelzorgers vanuit de overheid. - Emotionele steun en begeleiding:
Naast het geven van informatie en advies biedt Zorgfamilie tevens emotionele steun en begeleiding aan
mantelzorgers. Door middel van het voeren van persoonlijke gesprekken kan de emotionele situatie in kaart
gebracht worden en kan eveneens gezocht worden naar de juiste oplossing om de emotionele situatie te
verbeteren. - Educatie en praktische ondersteuning:
Om mantelzorgers goed bij te kunnen staan en de kwaliteit van de mantelzorg hoog te houden, biedt
Zorgfamilie themagerelateerde bijeenkomsten aan waarin verschillende zorgaspecten aan bod komen.
Daarnaast organiseert Zorgfamilie cursussen waarin praktische zorgtaken aan bod komen en biedt
Zorgfamilie de mogelijkheid om met andere mantelzorgers in contact te komen om ervaringen te kunnen
delen. - Bij zware ziekte (terminaal/ palliatief) schakelt Zorgfamilie eventueel het Regionaal Netwerk Palliatieve Zorg
in. Zij zijn in staat om Zorgfamilie en zijn mantelzorgers bij te staan. - Zorgfamilie ambieert in de toekomst vrijwilligers en mantelzorgers nog sterker te mobiliseren door een
afdeling te creëren die zich hiermee bezig houdt.
Afspraken met mantelzorgers
Onderstaande geldt alleen wanneer er ook mantelzorgers betrokken zijn in de zorgsituatie.
Zorgfamilie maakt vanaf de intake duidelijke afspraken met mantelzorgers die gelijk met haar medewerkers werkzaam
zijn bij een cliënt. In dit zorgdossier zit alle relevante informatie die nodig is om de hulpverlening bij een cliënt optimaal
te houden.
Hierbij moet onder andere gedacht worden aan afteken- en takenlijsten waarop bijgehouden dient te worden wanneer
er gewerkt is en hoe dit is verlopen door de medewerkers. In het zorgdossier zijn tevens een aantal pagina’s
vrijgehouden waarop afspraken met de mantelzorger genoteerd dienen te worden.
Naast het feit dat de mantelzorgers en de medewerkers van Zorgfamilie elkaar altijd telefonisch kunnen bereiken,
wordt ook gebruik gemaakt van het zorgdossier om de communicatie onderling nog beter te laten verlopen. Op deze
manier kunnen zowel de medewerker als de mantelzorger bijhouden wat er door ene medewerker is gedaan en de
andere geen taken dubbel uitgevoerd. Daarbij draagt dit bij aan een goede communicatie.
Omschrijving werkzaamheden, verantwoordelijkheden en bevoegdheden
De mensen die mantelzorg leveren aan hun dierbaren doen dit meestal op vrijwillige basis. Zij zijn tevens in de
meeste gevallen niet BIG- geregistreerd. Dit heeft uiteraard zijn invloed om de werkzaamheden die door de
mantelzorgers uitgevoerd kunnen en mogen worden. In de meeste gevallen gaat het bij de werkzaamheden dan ook
om ondersteunende en maatschappijgerichte taken. Hierbij moet bijvoorbeeld gedacht worden aan:
het lichtere huishoudelijke werk,
het doen van boodschappen,
het maken van een wandelingetje,
lichte basishandelingen van persoonlijke verzorging,
meegaan bij bezoeken van specialisten en artsen.
Wanneer het noodzakelijk is om, gezien de situatie van de hulpbehoevende, meer specifieke zorg in te zetten, is het
ook de taak en verantwoordelijkheid van de mantelzorger om deze behoefte te signaleren en hulpinstanties in te
schakelen om aan deze vraag te voldoen. In dergelijke gevallen gaat het namelijk vaak om zorg die uitgevoerd dient
te worden door gediplomeerde hulpverlening. Het is dus mede verantwoordelijkheid van de mantelzorger om de
lichamelijke en psychische situatie van de hulpbehoevende te blijven observeren, signaleren, en eventueel in te
grijpen als de situatie veranderd. De afspraken worden vastgelegd in het standaardformulier in het zorgdossier: afspraken mantelzorg.
Versie: mantelzorg_beleid.zorgfamilie.2018.01.pdf